Rithöfundurinn Elif Shafak tók á laugardaginn við Alþjóðlegum bókmenntaverðlaunum Halldórs Laxness við hátíðlega athöfn á Bókmenntahátíðinni í Reykjavík. Katrín Jakobsdóttir, forsætisráðherra, afhenti henni verðlaunin og flutti Shafak í kjölfarið opinn fyrirlestur.
Þetta er í annað sinn sem verðlaunin eru veitt en það var gert í fyrsta sinn á Bókmenntahátíð í Reykjavík árið 2019 þegar Ian McEwan hlaut verðlaunin. Að verðlaununum standa forsætisráðuneytið, mennta- og menningarmálaráðuneytið, Íslandsstofa, Bókmenntahátíð í Reykjavík, Gljúfrasteinn og Forlagið, útgefandi Halldórs Laxness á Íslandi.
Verðlaunin nema 15.000 evrum og eru veitt alþjóðlega þekktum rithöfundi fyrir að stuðla að endurnýjun sagnalistar með verkum sínum, en fyrir það hlaut Halldór sjálfur Nóbelsverðlaunin á sínum tíma.
Í valnefnd verðlaunanna að þessu sinni voru Eliza Reid forsetafrú, Stella Soffía Jóhannesdóttir framkvæmdastjóri Bókmenntahátíðar í Reykjavík og verðlaunahafinn Ian McEwan.
Um Elif Shafak
Elif Shafak er verðlaunarithöfundur, af bresku og tyrknesku þjóðerni. Hún hefur gefið út nítján bækur, þar af tólf skáldsögur. Hún er metsöluhöfundur í mörgum löndum og verk hennar hafa verið þýdd á ein fimmtíu og fimm tungumál. Skáldsaga hennar, 10 mínútur og 38 sekúndur í þessari undarlegu veröld, var tilnefnd til Booker-verðlaunanna og RSL Ondaatje-verðlaunanna. Bókin var einnig valin bók ársins hjá Blackwell. Hjá breska ríkisútvarpinu, BBC, er bók hennar The Forty Rules of Love á lista yfir þau 100 verk sem hafa mótað þann heim sem við þekkjum. Bókin The Architect’s Apprentice varð fyrir valinu við stofnun bókaklúbbs hertogaynjunnar af Cornwall, The Reading Room. Shafak er með doktorspróf í stjórnmálafræðum og hún hefur stundað kennslustörf við ýmsa háskóla í Tyrklandi, Bandaríkjunum og Bretlandi, þar á meðal við skóla heilagrar Önnu, háskólanum í Oxford, þar sem hún er heiðursfélagi. Hún er einnig með doktorspróf í bókmenntum frá Bard-skólanum.
Shafak er félagi í Konunglega bókmenntafélaginu og varaformaður þess. Hún var meðlimur í Weforum – alheimsráði um skapandi hagfræði – og hún er stofnfélagi ECFR (Evrópsks ráðs um erlend samskipti). Hún hefur beitt sér fyrir kvenréttindum, og einnig réttindum og tjáningarfrelsi LGBTQ-hópa. Shafak tjáir sig einnig í áhrifaríkum framsögum, og hefur tvívegis verið ræðumaður TED á heimsvísu. Shafak tekur þátt í merkum útgáfuverkefnum víða um heim og hlaut æðstu menningarverðlaun Frakka, orðuna „Chevalier de l’Ordre des Arts et des Lettres“. Árið 2017 tilnefndu blaðamannasamtökin Politico hana sem eina þeirra tólf einstaklinga, „sem geta veitt manni kjark þegar hans er sárlega þörf.“ Shafak hefur verið í dómnefnd margra bókmenntaverðlauna, þar á meðal Nabokov-verðlauna PEN, og verið í forsvari fyrir Wellcome-veðlaunin.
Tvær skáldsögur Shafak hafa komið út á íslensku, Heiður í þýðingu Ingunnar Ásdísardóttur (2014) og 10 mínútur og 38 sekúndur í þessari undarlegu veröld í þýðingu Nönnu Þórsdóttur (2021).
Umsögn valnefndar
Elif Shafak er einstök og mögnuð rödd í heimsbókmenntunum – einstök vegna þess að hún sameinar siðferðisstyrk og afl stjórnmálanna í fallegum textum og meðfæddum skilningi á ævintýralegum flækjum frásagnarlistar. Hún er sérfræðingur í að bræða saman ofurraunsæi og líðandi stundu, eins og hún gerir í frábærri skáldsögu sinni, 10 mínútur og 38 sekúndur í þessari undarlegu veröld. Hún skilur ást og kærleik í göfugustu merkingu þeirra hugtaka, og hún veit líka allt um þau ópersónulegu áhrif sem söguleg þróun getur haft á einkalíf manna. Shafak býður karlmönnum að taka virkan þátt í starfi femínista, eins og sést í innilegustu og blíðlegustu þáttum frásagna hennar. Skáldsögur hennar eru baðaðar töfraljóma djúprar og virkrar hugsunar. Hún gjörþekkir hjörtu mannanna og hún hefur hugrekki til þess að láta lesandann horfast í augu við taumlausa grimmd félagslegs ranglætis.
–Ian McEwan